Dark PatternDark Pattern uzun yıllardır hayatımızda olmakla birlikte teknolojinin gelişmesiyle birlikte çok daha karmaşık bir hal almıştır.
Temelde bu paternler özellikle kullanıcıların dikkatlerini farklı yere yoğunlaştırmak veya onları caydırabilecek etkenlerden uzaklaştırmak ve kullanıcıları yönlendirerek kullanıcıları, sistemin çıkarları doğrusunda manipüle etmek amacıyla kullanılırlar.
Tüketicilerin bu paternler yüzünden yanılgıya düşmeleri, karar verme mekanizmalarının etkilenmesi sonucunda aldıkları mal veya hizmetlerde beklemedikleri sonuçlarla karşılaşmaları dışında son dönemde özellikle kişisel verilerinin de platform/site/uygulama tasarımcıları tarafından bu paternler sayesinde yukarıda bahsedilen amaçlarla toplandığı ve işlendiği görülmektedir.
Büyüme Hilesinin Bir Aracı Olarak Dark Pattern
Endüstri içerisinde başarıların ölçülmesi adına doğrudan kullanıcıların yaptığı etkileşimler ele alınmaktadır. Bu sebeple etkileşimleri artırmak adına son dönemlerde popülerleşen “growth hacking” disiplini içerisinde Karanlık Patern kullanımları göz ardı edilebilir ve hatta teşvik edilen bir konuma gelmiştir.
Hedef Kitle
Bu konuda araştırmalar göstermektedir ki özellikle renkli, düşük gelirli kişiler, çocuklar ve yaşlı bireyler Karanlık paternlerin kurbanı olarak kendi iradeleri dışında mahremiyet kaybı, finansal kayıp ve dolandırıcılıkla karşılaşma ihtimalleri daha fazladır. Dijital okuryazarlık oranının artmasıyla birlikte karanlık paternlerin tespit edilmesi ve bunlardan korunma oranı artmaktadır.
Dark Pattern ve Yasal Olarak Düzenlenmesi
Bunun önüne geçmek amacıyla 1 Ocak 2020 tarihinde yürürlüğe giren California Consumer Privacy Act (CCPA) Karanlık paternler aracılığıyla kişiler verilerin toplanmasını yasaklamış ardından Colarado eyaleti benzer bir adım atmıştır. Federal düzeyde bu paternlerin önlenmesi adına çalışmalara da Federal Trade Commission (“FTC”) tarafından Nisan ayında başlanmıştır.
FTC ayrıca bu süreç içerisinde Karanlık Patern kullanarak tüketicilerini manipüle ederek binlerce kişisinin uygun izin olmaksızın aboneliklerini yenileyen ABCmouse kurumuyla yapılan uzlaşmada 10 Milyon Dolar ödemesi emredilmiştir.
Hem Federal düzeyde hem de eyalet düzeyinde karanlık patern kullanımıyla ilgili olarak işletmelere yönelik verilebilecek yüksek para cezaları göz önüne alındığında, kurumların karanlık kalıplarla ilgili yasal düzenlemelerin gelişiminin bilincinde olarak hareket etmelerinin kritik önemi ortaya çıkmaktadır.
Bu noktada kurumların gelişen yasal düzenlemelere uyum sağlamak adına kullanıcı arayüzleri ve diğer tasarımlarını gözden geçirmeleri ve kullanıcılarının iradelerini serbestçe gösterebilecekleri şekilde tasarımlar yapmaları, karanlık paternler kaçınmaları gerekecektir.
